Co to jest łysienie?
Łysienie to przejściowy lub trwały proces, którego efektem jest przerzedzenie, czasowa lub trwała utrata włosów. Ta przykra dolegliwość może mieć różne przyczyny i różny przebieg. Łysienie zdecydowanie częściej dotyczy mężczyzn, ale współcześnie dotyka coraz większej liczby przedstawicieli obydwu płci. Jakie są przyczyny łysienia i czy jest to proces, który możemy zatrzymać lub odwrócić?
Dlaczego włosy wypadają?
Za normę przyjmuje się utratę do 100 włosów na dobę. To naturalny proces, w którym stare i słabe włosy robią miejsce nowym i silnym. Jeżeli jednak zaczyna wypadać nam ich zdecydowanie więcej, a fryzura z każdym tygodniem jest rzadsza – mamy do czynienia z jakąś postacią łysienia. Istotą łysienia jest właśnie miniaturyzacja włosa, czyli zmniejszenie jego długości, grubości oraz utrata barwnika – to wszystko skutkuje stopniowym zanikaniem włosów.
Łysienie może mieć wiele przyczyn, najczęściej jednak ma podłoże genetyczne, hormonalne lub psychiczne. Również niektóre choroby oraz przyjmowane leki mogą skutkować łysieniem.
Przyczyny wypadania włosów mogą mieć też naturę mechaniczną i zależeć od sposobu pielęgnacji włosów, używanych do stylizacji fryzur akcesoriów i kosmetyków, a także warunków atmosferycznych, czy złej diety.
Oto najczęstsze przyczyny łysienia i nadmiernego wypadania włosów:
-
Zaburzenia hormonalne i uwarunkowania genetyczne
-
Zaburzenia równowagi ustrojowej, niedobory witamin i minerałów
-
Po porodzie i po menopauzie – wypadanie włosów w tym okresie jest efektem gwałtownych zmian hormonalnych
-
Choroby ogólnoustrojowe (m.in. toczeń rumieniowaty, nadczynność i niedoczynność tarczycy, AZS) i choroby zakaźne
-
Choroby skóry głowy
-
Stres – włosy mogą w ekspresowym tempie przerzedzić się lub wypaść w całości pod wpływem silnych przeżyć, natomiast codzienny stresujący tryb życia wpływa na ogólny zły stan włosów. Łysienie pod wpływem stresu ma związek z hormonami
-
Przyjmowanie niektórych leków oraz pewnych rodzajów chemioterapii
-
Zła dieta, uboga w niezbędne składniki odżywcze (należy zwrócić uwagę przede wszystkim na niedobory żelaza, białka i biotyn)
-
Zatrucia różnego rodzaju toksynami oraz palenie papierosów
-
Choroby psychiczne – trichotillomania, czyli niepohamowane wyrywanie sobie włosów
-
Warunki atmosferyczne – włosom nie służą skrajne temperatury, silny wiatr, ani promieniowanie UV
-
Nieodpowiednia pielęgnacja włosów i używanie źle dobranych lub kiepskiej jakości kosmetyków
-
Nieprawidłowa stylizacja włosów prowadząca do mechanicznych uszkodzeń włosów i mieszków włosowych – nadwyrężanie skóry głowy fryzurami typu „koński ogon”, czy kok; tapirowanie, zbyt częste farbowanie włosów nieodpowiednimi produktami, suszenie, prostowanie i zakręcanie włosów przy użyciu zbyt wysokich temperatur
Łysienie łysieniu nierówne, czyli rodzaje łysienia
Wyróżnia się wiele typów łysienia, które różnią się między sobą genezą oraz umiejscowieniem na głowie.
-
Łysienie androgenowe (nazywane również łysieniem typu męskiego) – to rodzaj łysienia, który stanowi ponad 90% wszystkich zdiagnozowanych przypadków, a jego przyczyną jest genetyczna nadwrażliwość organizmu na dihydrotestosteron (DHT to związek chemiczny będący pochodną testosteronu). W wyniku tej nadwrażliwości mieszki włosowe się kurczą, a produkcja zdrowych włosów wyhamowuje. W łysieniu androgenowym zanik włosów dotyczy najczęściej tzw. zakoli (czyli bocznych części głowy) oraz przerzedzeń na czubku głowy. Z łysieniem androgenowym mamy do czynienie przede wszystkim u mężczyzn (również u młodych mężczyzn, poniżej 20 roku życia), ale też u kobiet. Łysieniu androgennemu może towarzyszyć lub jej poprzedzać łysienie łojotokowe.
-
Łysienie łojotokowe – to wypadanie włosów, którego przyczyną jest nadmiar łoju (jego wydzielanie kontrolują hormony płciowe). Łój jest naturalną wydzieliną ludzkiej skóry i jego zadaniem jest m.in. ochrona skóry i utrzymanie odpowiedniego jej nawilżenia. Zarówno niedomiar, jak i nadmiar łoju są jednak niekorzystne. Nadmiar sebum może doprowadzić do łojotokowego zapalenia skóry – skóra swędzi i staje się siedliskiem różnego rodzaju bakterii i grzybów. Utrata włosów występuje na skutek osłabienia się cebulek włosów oraz mechanicznego uszkadzania skóry głowy poprzez drapanie. Łysienie łojotokowe najczęściej zaczyna się od skroni, przez czoło aż do szczytu głowy, a zdecydowanie rzadziej dotyczy części potylicznej (tył głowy).
-
Łysienie plackowate – to typ łysienia, który w równym stopniu dotyka kobiet i mężczyzn, a ponad 60% zdiagnozowanych przypadków tego schorzenia dotyczy osób poniżej 30 roku życia (diagnozowana jest również u dzieci i młodzieży). Etiologia łysienia plackowatego nie jest do końca rozpoznana, ale przyjmuje się, że jest to choroba o podłożu autoimmunologicznym, w którym układ odpornościowy atakuje mieszki włosowe uznając je za „obce” – w wyniku tego ataku rozwija się stan zapalny powodujący uszkadzanie mieszków i wypadanie włosów. Dowodem na autoimmunologiczne podłoże łysienia plackowatego ma być jego częste współwystępowanie z innymi chorobami autoagresywnymi, m.in. atopowym zapaleniem skóry, zapaleniem tarczycy, czy toczniem. Wśród innych przyczyn tego rodzaju łysienia podaje się uwarunkowania genetyczne, zaburzenia w obrębie układu nerwowego (w tym długotrwały stres) i układu krążenia (wadliwie działające naczynia krwionośne skóry głowy), czynniki hormonalne i niedobory witamin oraz minerałów (przede wszystkim cynku). Łysienie plackowate nie musi dotyczyć wyłącznie skóry głowy – może obejmować również inne owłosione części ciała.
-
Łysienie telogenowe – to łysienie będące następstwem zaburzenia proporcji między ilością włosów będących w fazie wzrostu (anagen) a ilością włosów znajdujących się w fazie spoczynku (telogen). W łysieniu telogenowym mamy do czynienia ze zwiększoną ilością włosów znajdujących się w fazie spoczynku, czyli: nie rosnących, stopniowo się osłabiających i wypadających. Łysienie telogenowe jest najczęściej konsekwencją zaburzenia równowagi w organizmie, które to zaburzenie może być spowodowane m.in. czynnikami dziedzicznymi, zaburzeniami w funkcjonowaniu gospodarki hormonalnej, przeciążeniem układu nerwowego i stresem, przebytymi zabiegami i przyjmowanymi lekami oraz uwarunkowaniami środowiskowymi.
-
Łysienie anagenowe (nazywane również dystroficznym) – to rodzaj łysienia, który dotyczy utraty włosów będących w fazie wzrostu, czyli właśnie anagenu i pojawia się na skutek uszkodzenia mieszka włosowego lub zaburzenia podziałów mitotycznych. Łysienie anangenowe jest najczęściej konsekwencją chemioterapii. Nie jest to łysienie trwałe i ustaje po usunięciu przyczyny prowokującej zaburzenia.
Leczenie łysienia
Sposoby leczenia łysienia zależą przede wszystkim od jego przyczyn. Jeżeli powodem łysienia są czynniki zewnętrzne, niedobory witamin i minerałów lub stres – konieczne będzie ich usunięcie, uzupełnienia lub przepracowanie, po czym włosy powinny w krótszym lub dłuższym czasie wrócić do stanu sprzed ich zaistnienia. Jeśli jednak za łysienie odpowiedzialne są zaburzenia w gospodarce hormonalnej lub obciążenia genetyczne – leczenie będzie bardziej wymagające i dłuższe. Bez względu na przyczynę łysienia – im szybciej zostanie przeprowadzona pełna diagnostyka i wdrożone zostanie leczenie – tym skuteczniejsze ono będzie, a pacjent będzie miał większy komfort psychiczny.
Najlepsze rokowania co do wyleczenia ma łysienie łojotokowe, które wymaga w pierwszej kolejności usunięcia stanu zapalnego skóry. Łysienie łojotokowe leczymy sięgając po preparaty przeciwgrzybiczne, środki przeciwzapalne i leki przeciwświądowe (dla poprawienia komfortu pacjenta i przerwania drapania urażającego skórę), a także po zabiegi oparte na fototerapiach. Niezbędne jest również wprowadzenie odpowiednich nawyków higienicznych oraz wyrównanie zaburzeń w gospodarce hormonalnej. Łysienie androgenowe wymaga najczęściej długotrwałej terapii farmakologicznej – najczęściej środki działają wyłącznie podczas stosowania, ich efekt nie jest trwały i zanika w momencie odstawienia leku.
W leczeniu androgenowym często stosuje się przeszczepy włosów. Leczenie łysienia plackowatego jest niezwykle trudne, a wybór terapii zależy m.in. od wieku i ilości utraconych włosów. Większość leków i zabiegów, które stosuje się w leczeniu tego typu łysienia obarczona jest nieprzyjemnymi, czasem groźnymi skutkami ubocznymi – naukowcy wciąż jednak eksperymentują szukając skutecznej metody. Obecnie łysienie plackowate leczy się sięgając m.in. po płyny stosowane na skórę głowy i mające pobudzać porost włosów, fotochemioterapię, immunoterapię miejscową, czy preparaty o działaniu immunosupresyjnym. Łysienie telogenowe będące następstwem różnego rodzaju zaburzeń w równowadze ustroju w większości wypadków jest odwracalne, a samoistna poprawa następuje po usunięciu przyczyny problemu.
Jedną z najskuteczniejszych obecnie metod leczenia łysienia jest mezoterapia igłowa skóry głowy (nazywana również mezoterapią włosów). Mezoterapia igłowa to zabieg polegający na ostrzykiwaniu skóry głowy odżywczymi koktajlami, zawierającymi witaminy, aminokwasy oraz mikroelementy. Efekty widoczne są po serii 5-6 zabiegów, powtarzanych co 2-3 tygodnie. Na popularności zyskują również mezoterapie z użyciem osocza bogatopłytkowego (seria zabiegów) oraz mezoterapie z użyciem komórek macierzystych (jeden zabieg). Zabiegi te poprzedzone są pobraniem krwi od pacjenta i poddaniem jej odpowiedniej obróbce, a następnie ostrzykiwaniem skóry głowy produktem finalnym. Mezoterapia igłowa może przynieść zaskakująco dobre i trwałe efekty w przypadku większości problemów z łysieniem, również tymi jego typami, które są szczególnie trudne do wyleczenia w inny sposób.
Zabiegi pomocne w leczeniu lysienia i wypadania włosów:
